2025 yılına umutla giren Türkiye ekonomisi, yılın ilk çeyreği itibarıyla döviz cephesinde yeniden tedirgin edici bir tabloyla karşı karşıya. Türk Lirası (TL), yılbaşından bu yana Amerikan Doları karşısında yaklaşık %12 oranında değer kaybetti. Bu gelişme, hem yatırımcıları hem de vatandaşları yeniden
Ekonomistler, TL’deki değer kaybını geçici bir dalgalanma olarak değil, yapısal ekonomik zafiyetlerin sonucu olarak değerlendiriyor. Peki, bu düşüşün arkasında ne var? Vatandaşı, piyasaları ve siyaseti nasıl etkiliyor?
TL Neden Değer Kaybediyor? İşte Bazı Sebepler
Yüksek Enflasyon ve Enflasyon Beklentileri
2024 yılını %68 seviyelerinde kapatan enflasyon, 2025’te de dizginlenemedi. Nisan itibarıyla yıllık enflasyon yeniden %70 bandına yaklaştı. Bu durum, TL’nin alım gücünü zayıflattığı gibi, yatırımcı güvenini de kırıyor.
Merkez Bankası Güven Bunalımı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son bir yıldır sıkı para politikası uygulasa da bağımsızlık tartışmaları ve sık sık değişen yönetim yapısı, piyasa aktörlerinde istikrar algısını zedeliyor. Faiz artırımları kısa vadede kuru tutsa da beklentiler TL aleyhine şekilleniyor.
Cari Açık ve Dış Finansman İhtiyacı
Türkiye’nin cari açığı, enerji ithalatı ve yatırım malı bağımlılığı nedeniyle yüksek seyrediyor. Dış borç ödemeleri ve sıcak para ihtiyacı da kur üzerindeki baskıyı artırıyor. 2025’in ilk çeyreğinde 40 milyar doları aşan finansman ihtiyacı, döviz talebini körüklüyor.
Kurlar Arttı, Fiyatlar Uçtu: En Fazla Hangi Sektörler Etkilendi?
Otomotiv:
Dolar/TL kurundaki artış, özellikle ithal otomobillerde %20’ye varan fiyat artışlarına neden oldu. Türkiye’de satılan araçların %70’ten fazlası ithal olduğu için kur artışları doğrudan etiketlere yansıyor.
Elektronik:
Akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve diğer teknolojik ürünler doğrudan dövizle fiyatlandığı için her kur artışı, raf fiyatlarını anında etkiliyor. 2025'in ilk çeyreğinde elektronik ürünlerde ortalama zam oranı %18 olarak ölçüldü.
Sağlık ve Medikal Ürünler:
İlaçlar ve tıbbi cihazlar büyük oranda dövize bağlı. Kur artışları nedeniyle birçok ilacın temininde zorluk yaşanırken, özel hastaneler de fiyat güncellemelerine gitti.
İhracatçılar Ne Diyor?
Kur artışı ihracatçılar için kârlılığı artırıcı bir unsur gibi görünse de bu avantajın geçici olabileceği belirtiliyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, TL’nin değer kaybı sonrası ihracat gelirlerinde artış yaşansa da ham madde ve ara mal ithalatı dövizle yapıldığı için maliyetler de yükseldi.
Tekstil ihracatçısı Mehmet Ali Uğurlu:
“Kur artsa da hammaddemizi yine dövizle alıyoruz. Kârlılık görünürde artıyor ama aslında yerimizde sayıyoruz. Kur istikrarı daha önemli.”
Yatırımcıların Gözleri Merkez Bankası'nda
Mayıs ayında yapılacak olan Para Politikası Kurulu toplantısı piyasalar için kritik öneme sahip. Faiz artırımı sinyalleri, TL üzerinde kısa vadeli bir toparlanma sağlayabilir. Ancak uzmanlar, yalnızca faiz kararlarının yeterli olmayacağı konusunda hemfikir.
Ekonomist Dr. Cem Öztürk:
“Faiz artışıyla dövizi bir süre baskılayabilirsiniz, ama uzun vadede yabancı yatırımcıyı çekecek olan; hukuk güvenliği, öngörülebilir ekonomi ve sürdürülebilir reformlardır.”
Vatandaş Ne Yapıyor? Dolar mı, Altın mı?
Kur artışı, vatandaşın da yatırım tercihlerini etkiledi. Yılbaşından bu yana bireysel döviz tevdiat hesaplarında %9’luk artış yaşanırken, fiziki altın talebi de rekor seviyelere ulaştı. Kuyumcularda altın stoğu bulmak zorlaşırken, bazı bankalar gram altın için makas aralığını genişletti.
Anketlere göre, vatandaşların %63’ü TL’nin yıl sonuna kadar daha da değer kaybedeceğine inanıyor.
Sonuç: TL’de Kalmak Cesaret İstiyor
Türk Lirası’nın istikrarsız seyri, Türkiye ekonomisinin kırılganlıklarını tekrar gözler önüne seriyor. Kur dalgalanmalarının kalıcı biçimde önüne geçilmesi, sadece para politikasıyla değil, bütüncül bir ekonomik reform süreciyle mümkün olabilir. Aksi takdirde, TL üzerindeki baskı her yıl yeniden sahne alabilir.
